آموزش مقدماتی بورس
مالکیت شرکت
هر فرد با خرید سهم به میزان تعداد سهم خود مالک شرکت می شود. به عنوان مثال اگر شما 100 سهم از یک میلیون سهم شرکتی را بخرید مالک یک ده هزارم آن می شوید. مساله ی بسیار مهم آن است که مالکیت شرکت به معنی مالکیت بر اموال و دارایی های آن نیست. به عبارت دیگر اگر شما مالک 20 درصد شرکت سهامی عام باشید نباید انتظار داشته باشید خودروی شرکت در 20 درصد اوقات در اختیار شما باشد! مالکیت شما به معنای داشتن حق در سود شرکت و حق رای در مجمع عمومی آن است. اداره و مدیریت شرکت کاملاً در اختیار هیئت مدیره ی منتخب مجمع عمومی بوده و شما قادر به دخالت در آن به عنوان سهام دار نیستید. تنها در صورتی که شرکت سهامی عام منحل شود شما پس از کسر بدهی ها و هزینه های قانونی به میزان سهم خود در دارایی های شرکت سهم خواهید داشت.
حق رای در مجمع عمومی
از مهم ترین حقوق هر سهام دار، حضور در مجامع شرکت است. مجمع شرکت به صورت مجمع عمومی سالانه، مجمع فوق العاده و مجمع عمومی فوق العاده ی خاص است. در مجمع عمومی که هر سال تشکیل می شود مواردی از قبیل تصویب صورت های مالی، انتخاب مدیران، انتخاب بازرس اصلی و علی البدل و تایید گزارش بازرسان انجام می شود. دو مجمع فوق العاده و فوق العاده خاص بنا به درخواست سهام داران تشکیل می شود. در اولی در مورد افزایش سرمایه و انحلال شرکت تصمیم گیری شده و دومی در شرایط اضطراری و به درخواست حداقل 20 درصد سهام داران برگزار می شود. سهام داران می توانند در مجامع شرکت کرده و رای دهند. البته توجه داشته باشید معمولاً رای سهامداران عمده تعیین کننده بوده و رای سهامداران خرد (به ویژه از آن جا که اکثر سهام داران خرد در مجمع حضور نمی-یابند) اثر چندانی در تصمیم های مجمع ندارد.
سود سهام
هر شرکت سود خالص هر سهم را در پایان سال مالی اعلام می کند. اعلام سود به معنای پرداخت آن نیست. به عبارت دیگر شرکت می تواند سود کسب شده را صرف موارد دیگر نماید. تعیین این مساله به پیشنهاد هیئت مدیره و با تصویب مجمع عمومی شرکت است. معمولا شرکت های تازه تاسیس که در حال رشد هستند سود پرداخت نکرده و سود را صرف طرح های خود می کنند. در صورت پرداخت سود، سهام دار به میزان سهم خود سود دریافت خواهد کرد. البته بین اعلام پرداخت سود و پرداخت آن فاصله ای وجود دارد که بسته به شرکت فرق می کند (البته محدوده ی قانونی برای آن وجود دارد). برای این که سهام دار مشمول سود شود باید در زمان مجمع صاحب سهم باشد. به عبارت دیگر اگر شما سهام خود را یک سال نگه داشته و روز قبل از مجمع بفروشید، هیچ سودی به شما تعلق نخواهد گرفت! معمولا با پرداخت سود نقدی، قیمت سهام شرکت به اندازه سود پرداخت شده افت می کند.
تغییرات قیمت سهم
مهم ترین سود فعالان بازار سرمایه، سود ناشی از افزایش قیمت سهم است که معمولاً بسیار بیشتر از سود نقدی است. به همین دلیل در انتخاب سهام مناسب معمولاً پرداخت سود نقدی چندان مهم نیست. نکته ی مهم آن است که وقتی سهم شرکتی در بازار بورس معامله می شود، عوامل بسیار زیادی سبب تغییرات قیمت آن می شوند. عامل اصلی، عرضه و تقاضای بازار است که به دلایل زیادی از جمله عملکرد شرکت، مسایل سیاسی و اقتصادی و جو عمومی بازار تغییر می کند. به همین دلیل گرچه شرکت ها با عملکرد مناسب خود سبب افزایش قیمت سهم خود می شوند و در بلند مدت همواره شرکت های با عملکرد خوب از سهام بهتری برخوردارند، ولی در نهایت بازار و نیروهای آن سبب افزایش و کاهش قیمت سهم شده و ممکن است قیمت سهام شرکتی با وجود عملکرد بسیار مناسب به دلیل جو بد بازار افت کند.